Hittestress bij melkvee: Wat is het en wat zijn de gevolgen?

Zoals de meesten van ons de afgelopen jaren hebben ervaren, hebben we steeds vaker te maken met warmere zomers met hogere temperaturen. Hoewel sommigen het heerlijk vinden, is het vaak een moeilijke periode voor u als veehouder. Het is een hectische periode, met de drukke tijd op het land, samen met de koeien die ook last hebben van de warme dagen. Deze zaken gecombineerd vraagt om een goed management in deze periode. Vooral voor de koeien is het belangrijk dat voorkomende problemen op de juiste manier worden aangepakt, omdat het grote gevolgen kan hebben voor de verdere lactatie. Bij AHV helpen we u en uw veestapel graag om de warme periode door te komen.

Energiedistributie bij melkkoeien

Bij koeien wordt de beschikbare energie verdeeld op basis van prioriteit. Bij een gezonde koe gaat deze energie eerst naar onderhoud, dan naar productie, vervolgens naar groei en ten slotte naar voortplanting, immuniteit en thermoregulatie. Als de energie-inname van de koeien beperkt is of als er meer energie naar gezondheidsproblemen gaat, heeft dat gevolgen. Neem bijvoorbeeld een koe die zwaar heeft gekalfd en daardoor niet goed opschoont. In dat geval gaat een groot deel van de energie naar haar herstel en het reinigen van de baarmoeder. Daardoor is er minder energie beschikbaar om de melkproductie op gang te brengen. Daarom ziet u dit vaak terug in een slechtere start van de lactatie.

U kunt echter ook lagere prestaties verwachten op het gebied van groei, vruchtbaarheid en immuniteit. Bij warm weer is de kans op gezondheidsproblemen ook groter. Dit komt meestal door een verslechterde energiehuishouding en het optreden van hittestress. Maar wanneer spreken we eigenlijk van hittestress bij melkvee?

Wat is hittestress?

Elk dier heeft een thermoneutrale zone, het interval van omgevingstemperatuur waarbinnen het dier geen extra energie hoeft te spenderen om zijn lichaamstemperatuur constant te houden. Voor de koe ligt de thermoneutrale zone tussen -10 en 22 graden Celsius (°C) (Kempenaar & Van Dooren, 2003).

Bij temperaturen binnen deze thermoneutrale zone gedijt de koe het best en zijn er geen directe effecten op haar energiebalans. Buiten deze thermoneutrale zone verbruiken koeien extra energie om actief op te warmen of af te koelen. Dit gaat ten koste van de energie die beschikbaar is voor melkproductie, groei, vruchtbaarheid en immuniteit.

Door hun hoge warmteproductie en voeropname zijn melkgevende dieren veel gevoeliger voor hittestress dan bijvoorbeeld jongvee en vleesvee. Andere dieren die worden beschouwd als risicodieren bij hoge temperaturen zijn verse koeien, hoogproductieve koeien en droogstaande koeien. Vooral omdat deze dieren vaak al geen optimale energiebalans hebben.

Melkvee en hittestress

Hittestress wordt over het algemeen gedefinieerd als een situatie waarin er een onbalans is tussen de warmteproductie van de koe en haar vermogen om deze warmte aan de omgeving af te geven. Hittestress treedt op zodra de bovenste kritische temperatuur van de thermoneutrale zone wordt overschreden. Om te bepalen of een bepaald klimaat hittestress bij koeien kan veroorzaken, worden hittestress indicatoren zoals de temperatuur-luchtvochtigheidsindex (Temperature Humidity Index; THI) gebruikt. De THI gebruikt de twee belangrijkste parameters, namelijk temperatuur en relatieve luchtvochtigheid, om het effect van het klimaat op de respons van dieren te meten (Aggarwal & Upadhyay, 2013).

Figuur 1 toont de temperatuur-luchtvochtigheidsindex (THI) voor melkvee. In deze figuur geeft groen geen hittestress aan, geel milde hittestress, oranje hittestress, donkeroranje ernstige hittestress en rood dodelijke hittestress.

Tabel 1. Temperatuur Luchtvochtigheid Index (THI) op basis van de formule zoals gebruikt door Van Laer et al. (2015a) met de drempelwaarde van Zom (2016) waarbij: groen = geen hittestress, geel = milde hittestress, oranje = hittestress, donkeroranje = ernstige hittestress, rood = dodelijke hittestress.

Melkkoeien ervaren hittestress bij een THI van 68 en hoger (zie figuur 1), terwijl vleesvee hittestress ervaart bij een THI van 78 en hoger. De THI houdt geen rekening met zonnestraling, afkoeling door de wind of de duur van hittestress.

De gevolgen van warme temperaturen voor uw vee zijn niet altijd onmiddellijk merkbaar. Het kan meer dan een week duren voordat u de effecten van de warme periode ervaart. Het is daarom belangrijk om proactief te handelen voor en tijdens een warme periode. Dit begint met het in de gaten houden van het (aankomende) weer en de dieren die risico lopen. Op deze manier is het mogelijk om tijdig te anticiperen op de energiebalans van de koe. Dit geeft uw koeien een betere kans om de warme periode door te komen en gezond te blijven.

Indicatoren van hittestress

Bij AHV vinden we het belangrijk om koeien gezond te houden en willen we gezondheidsproblemen zo vroeg mogelijk aanpakken. Daarom hebben we een aantal belangrijke indicatoren op een rijtje gezet die kunnen helpen bij het monitoren van de algehele gezondheidsstatus van uw koe (in periodes van hittestress). Deze indicatoren blijven echter altijd afhankelijk van de temperatuur en de geschiedenis van de koe, maar ze geven je een goede basis.

1.     Voedertijd

Voedertijd wordt gedefinieerd als de tijd die besteed wordt aan het voorkauwen, kauwen en doorslikken van voer. Deze tjid wordt sterk beïnvloed door factoren zoals voermanagement, drogestofopname (DMI) en rantsoensamenstelling. Daarnaast kan de foerageertijd tussen dieren verschillen (Florit et al., 2023). De gemiddelde voedertijd van een koe ligt tussen de 6 en 9 uur per dag.

2.     Herkauwtijd

Gemiddeld besteedt een volwassen melkkoe ongeveer 7 tot 9 uur per dag aan herkauwen. Per kilogram ruwvoer is dit tussen de 25 en 80 minuten (Paudyal, 2021; Byskov et al., 2015).

3.     Aantal herkauwingen

Het aantal herkauwingen per herkauwbrok geeft een indicatie van de structuur van het rantsoen en de pensgezondheid van de koe; minimaal 60 herkauwingen is de streefwaarde.

Gevolgen van hittestress bij melkvee

Koeien kunnen al vanaf 20°C een verminderde voeropname van 10% of meer vertonen. Hierdoor is er bijvoorbeeld minder energie beschikbaar voor de melkproductie. Bijgevolg zie je dat de melkproductie kan beginnen te dalen met 15 tot zelfs 40%.

Daarom is het belangrijk om bij temperaturen boven 18°C alert te zijn op de gevolgen van hittestress. Dit vanwege de grote impact op de algemene gezondheid van het dier. De volgende aspecten worden het meest beïnvloed door hittestress:

• Productie;
• Immuniteit;
• Functie bij herkauwers;
• Klauwproblemen;
• Uiergezondheid;
• Vruchtbaarheid (Timmerman et al., 2018).

Extra aandacht voor droge koeien tijdens warme periodes

De warme periode is al een uitdaging voor elke koe, maar dat geldt zeker voor droogstaande koeien. Een relatief korte periode van hoge temperaturen aan het einde van de dracht kan niet alleen de gezondheid van de koe, maar ook die van het kalf sterk beïnvloeden. Het is cruciaal om negatieve effecten op het kalf te voorkomen.

Wanneer een drachtige koe geen last heeft gehad van het warme weer, is het geboortegewicht van het kalf gemiddeld drie kilo zwaarder. Bovendien hebben deze kalveren een betere immuniteit. Dit komt doordat de biest meer antistoffen bevat en beter kan worden opgenomen. Daarom blijken deze kalveren 43% meer antistoffen (IgG’s) op te nemen uit dezelfde biest dan kalveren van koeien die wel hittestress hebben ervaren (Monteiro et al., 2016). Daarnaast zien we dat de uitval tot het einde van de eerste lactatie meer dan twee keer zo hoog is en de melkproductie 16% lager.

Hittestress in uw veestapel proactief aanpakken

Wanneer een koe last heeft van hittestress, kan een daling van de voeropname worden waargenomen, en dat terwijl ze extra energie en eiwit nodig heeft. Vooral de energie- en eiwitopname zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat ze goed blijft eten en de energie uit het rantsoen kan gebruiken om de verschillende lichaamsprocessen in stand te houden. Aangezien koeien tijdens periodes van hittestress minder eten, is het cruciaal om extra energie te geven. Dit moet gebeuren voordat het te laat is, om de energiedip te voorkomen voordat deze optreedt.

Voortdurend stimuleren van voeding

Bij AHV geloven we dat het het beste is om dieren proactief te ondersteunen op verschillende momenten in haar cyclus. We raden daarom aan om onze Booster producten te gebruiken wanneer hittestress wordt verwacht. Verstrek een Booster Tablet aan hoogrisicodieren een dag voor een warme periode om vooraf energie beschikbaar te maken en het eetgedrag te stimuleren. De AHV Booster Tablet optimaliseert de energiebalans door het metabolisme (lever en pens) van de koe te activeren. Het helpt de lever om vetafbraak te voorkomen. Vooral voor hoogrisicodieren zoals verse, hoogproductieve en droogstaande koeien is deze ondersteuning extra belangrijk.

Voor alle koeien adviseren we proactieve ondersteuning met AHV Booster Powder. Om ervoor te zorgen dat je koeien extra energie binnenkrijgen via het rantsoen, raden we aan om AHV Booster Powder tweemaal daags als topdress aan je rantsoen toe te voegen. De dosering hiervoor is 100 gram per koe. Booster Powder zorgt op deze manier voor een directe energieboost en het stimuleert de eetlust. Hierdoor heeft de koe extra, snel beschikbare energie en wordt ze gestimuleerd om nog meer energie op te nemen via het voer.

Reactief gebruik van Booster Powder

Bij gezondheidsproblemen kunnen Boosterproducten ook (weer) actief worden ingezet om de koe te voorzien van snel beschikbare energie. AHV Booster Powder kan gebruikt worden als drench. Meng hiervoor 1 kilogram Booster Poeder met 20 liter lauw water. Deze drench bevordert de pensbuffering en -vulling. Het zorgt ook voor een onmiddellijke energieboost en hydratatie. Als drenchen geen optie is, is het ook mogelijk om twee Booster Pasta’s toe te dienen.

Bronnen

Aggarwal, A., & Upadhyay, R. (2013). Hittestress en dierlijke productiviteit (Vol. 188). Delhi, India:: Springer.

Byskov, M. V., E. Nadeau, B. E. O. Johansson, en P. Nørgaard. 2015. Variaties in automatisch geregistreerde

herkauwtijd zoals verklaard door variaties in de opname van voedingsfracties en melkproductie, en variatie tussen koeien J. Dairy Sci. 98:3926-3937.

Florit, E., Romanzin, A., Corazzin, M., & Spanghero, M. (2023). Etenstijd van melkkoeien: een studie gericht op commerciële bedrijven. Italiaans Tijdschrift voor Dierwetenschappen, 22(1), 1023-1032. https://doi.org/10.1080/1828051X.2023.2260827

Kempenaar, C., & van Dooren, H. J. C. (2003). Geen koudestress op lagekostenbedrijf. Praktijkkompas. Rundvee, 17(4), 32-33.

Paudyal S. (2021). Het gebruik van rumination tijd om de gezondheid en reproductie in melkvee te beheren: een review. The veterinary quarterly, 41(1), 292-300. https://doi.org/10.1080/01652176.2021.1987581

Timmerman, M., Van Reenen, K., Holster, H., & Evers, A. (2018). Verkennende studie naar hittestress bij melkvee tijdens weidegang in gematigde klimaatstreken (No. 1117). Wageningen UR Livestock Research.

Van Laer, E., C. P. H. Moons, B. Ampe, B. Sonck, L. Vandaele, S. De Campeneere, en F. A. M. Tuyttens. 2015a. Effect van zomerse omstandigheden en schaduw op gedragsindicatoren van thermisch ongemak bij Holstein melkvee en Belgisch Blauw vleesvee op de wei. Animal 9 (9):1536-1546. doi 10.1017/s1751731115000804

Zom, R. 2016. Hittemanagementstrategieën op melkveebedrijven. Wageningen Livestock Research.

---

 

Proactieve ondersteuning rondom energie & stofwisseling

Hieronder tonen wij het protocol dat wij adviseren voor optimale energie & stofwisseling. Door op de foto te klikken krijgt u meer informatie te zien over het product. Echter adviseren wij de producten altijd in een programma te gebruiken voor een optimaal resultaat.

7-14 dagen voor het afkalven. 7 dagen na het afkalven

Booster Tablet

Booster Paste

Als topdress of als drenchpoeder

Booster Powder